Archeologie op de vloot
Dankzij de contacten van ons lid Willem van den Berg zijn we begin 2021 in het bezit gekomen van de single wherry ‘In de gans’. In deze wherry kan een roeier en een stuurman roeien, zonder ‘al dat gewiebel’. ’s Winters en in bijzondere tijden zoals afgelopen jaar met Corona een leuke aanvulling op de vloot. De naam intrigeerde. Maar we hadden helaas geen mogelijkheden om hier duidelijkheid te krijgen, dus dan laat je het maar rusten. Zo belangrijk is het tenslotte ook niet.
Nadat we de laklaag hadden opgeknapt vielen lichtere plekken in de lak ineens op. De letters J A N blijken nog voor IN DE GANS te staan. De boot heette dus origineel niet IN DE GANS, maar JAN IN DE GANS.
Wie was Jan in de Gans?
GANS (Jan in de). Geboren te Arnemuiden, was een moedig zeeman en een der scheepsbevelhebbers die 18 Juli 1540 keizer Kabel V te Nieuwerhaven omstreeks Schoondijke, gingen afhalen om naar Walcheren over te brengen. Een paar jaren later kwam een groot oorlogsvaartuig op eene geheimzinnige manier buiten de Nollen van ’t Veergat bij het Oosterhoofd. Daar men voor gevaar vreesde, werden vier gewapende vischbooten uitgezonden, die het vreemde schip aanvielen en veroverden. Het bleek uit Denemarken te zijn en de Geldersche Jonkvrouw te heeten en daar de kapitein geen bestelbrieven kon toon en en zich niet verantwoorden kon, werd hij met een zijner medestanders, die de stad bespied had, met het zwaard gerecht, (Boxhorn, Chronijk bl. 469). In de Gans, die vermoedelijk den aanslag had bestuurd, kreeg van Maximiliaan van Bourgondië, heer van Beveren, admiraal van de zee, het bevel over het veroverde schip, waarmede hij verscheiden rijk geladen Fransche schepen nam en te Yeere opbracht. In het volgend jaar 1543 werd in de Gans met Gerrit van Meeckeren en andere kapiteinen met zes wel uitgeruste oorlogschepen tegen de Pranschen in zee gezonden. Zij deden den vijanden veel schade, zeilden de Garonne op en haalden in de omstreken van Bordeaux rijken buit. Zeventien met wijn geladen schepen werden te Veere binnengebracht, alsmede eenige veroverde klokken, die misschien nog in de dorpskerken van Walcheren zullen te vinden zijn.
Uit: LEVENSBERICHTEN VAN ZEEUWEN 1890.
1540, Karel V, Zeeland. Hoe zit dat dan?
Karel V (Gent 1500-Cuacos de Yuste, Spanje 1558)
Heer der Nederlanden (1506-1555).
Vanaf 1543 landsheer van alle Nederlandse gewesten
Vijf keer in oorlog met Frankrijk o.a. van 1535 tot 1538
Na de verzoening in 1538 reisde Karel V eind 1539, op uitnodiging van Frans I, voor het eerst vreedzaam dwars door Frankrijk. Daarbij bezocht hij onder meer de beroemde kastelen langs de Loire en trok hij op 1 januari 1540 samen met zijn Franse gastheer op feestelijke wijze Parijs binnen, waar te zijner ere grote feesten en banketten plaatsvonden. Eind januari 1540 komt Karel in de Lage Landen aan, om de Gentse opstand in zijn geboortestad de kop in te drukken.
Gentse opstand tegen Karel V: 1537-1540
Januari 1540: Karel V op reis vanuit Madrid naar Parijs en vervolgens door naar Gent.
25 januari 1540 ontvangt hij in een Gentse delegatie in Valenciennes
14 februari 1540 intocht in Gent
17 februari 1540 Karel V vaardigt een arrestatiebevel uit voor 25 kopstukken van de Gentse opstand.
20 februari 1540 stadsbestuur moet trouw zweren
Maart 1540 worden de kopstukken van de opstand onthoofd. Hoofden worden op spiesen geplaatst
3 mei 1540 vooraanstaande Gentenaars moeten blootsvoets door de stad lopen
De Sint-Baafsabdij wordt gesloopt om plaats te maken voor de dwangburcht Castrum Novum, het ‘Spanjaardenkasteel’, om de stad in bedwang te houden. Karel V legt de eerste steen van de burcht op 12 mei 1540. Gereed in 1545.
Karel V gaat vervolgens op rondreis door zijn Habsburgse rijk. Hij arriveert op 13 augustus 1540 in Amsterdam.
Jan in de Gans zal Karel V dus overgezet hebben op 18 juli 1540 van Vlaanderen naar Walcheren op zijn reis naar Amsterdam.
Roeivereniging Zaankanaries 